Maken smart contracts bedrijfsprocessen in verschillende industrieën sneller, efficiënter en veiliger?
Al in 1997 schreef computerwetenschapper Nick Szabo in het artikel ‘Formalizing and Securing Relationships on Public Networks’ over het concept van smart contracts. Hij schreef onder andere hoe je veilige protocollen schrijft en waarom smart contracts betrouwbaarder zijn dan traditionele contracten. Destijds was er echter weinig interesse voor het daadwerkelijk implementeren van smart contracts. Dat is in het huidige digitale tijdperk wel anders. Met de komst van cryptocurrencies is de interesse in blockchain en smart contracts sterk toegenomen. Deze technologie kan in allerlei industrieën worden gebruikt. Voor welke industrieën zijn smart contracts interessant?
Smart contracts: alternatief voor papieren afspraken
Tot voor kort maakten twee of meerdere partijen meestal afspraken met elkaar door middel van een papieren contract. De inhoud van een contract kan verschillen. Zo kunnen werkgevers en werknemers met elkaar overeenkomen dat er voor bepaalde werkzaamheden een vaste vergoeding staat. De ontwikkeling van de blockchain technologie heeft de manier waarop contracten worden gesloten veranderd. Steeds meer bedrijven en organisaties maken gebruik van smart contracts. Dit zijn geprogrammeerde contracten waarmee afspraken digitaal worden vastgelegd.
Smart contracts combine protocols with user interfaces to formalize and secure relationships over computer networks. Objectives and principles for the design of these systems are derived from legal principles, economic theory, and theories of reliable and secure protocols
– Nick Szabo in het artikel ‘Formalizing and Securing Relationships on Public Networks’ (1997).
Verschillen tussen papieren contract en smart contract
Het feit dat afspraken digitaal worden vastgelegd is zeker niet het enige verschil tussen een smart contract en een standaard contract. Zo verloopt het uitvoeren van digitale contracten over het algemeen veel sneller dan gewone contracten. Waar het opstellen en ondertekenen van een standaard contract doorgaans een tot drie werkdagen in beslag neemt, duurt dit bij een smart contract slechts enkele seconden of minuten. Dit heeft onder andere te maken met het feit dat smart contracts automatisch worden uitgevoerd, en een standaard contract handmatig. Na het zetten van een digitale handtekening gaat het contract in werking.
Verschillende soorten smart contracts
Er bestaan verschillende varianten van smart contracts. Soms bestaan ze geheel uit computercodes, terwijl andere digitale contracten regels en voorwaarden in de klassieke taal bevatten. Ze zijn vergelijkbaar met standaard contracten, met als verschil dat de uitvoering geautomatiseerd is. Denk bijvoorbeeld aan juridische overeenkomsten die gedeeltelijk in computercode vertaald kunnen worden. Deze worden doorgaans ‘smart legal contracts’ genoemd.
Wat is de blockchain?
Om smart contracts te begrijpen kun je niet om de Blockchain technologie heen. Dit is een openbare en centrale database die elke transactie die ooit gedaan is op het netwerk nauwkeurig bijhoudt. Het is decentraal, wat betekent dat een derde partij geen toezicht houdt op digitale transacties. Bij standaard transacties is dit wel het geval, aangezien banken en financiele instituties dan de touwtjes in handen hebben.
Eerdere transacties blijven staan
Je kunt blockchain vergelijken met een spreadsheet op Google Drive. Meerdere mensen kunnen er tegelijkertijd in werken. Daardoor blijft blockchain altijd up-to-date. Verschil is wel dat je bij Google Drive overal kan werken, terwijl er in de blockchain alleen onderaan informatie kan worden toegevoegd. Dit betekent dat je als gebruiker wel zaken kunt wijzigen, maar dat eerdere transacties altijd blijven staan. Oftewel: iedereen die actief is op de blockchain kan zien dat iemand anders iets heeft gewijzigd.
Platform voor smart contracts
Blockchain is het platform waarop smart contracts worden geplaatst. Zonder deze technologie kunnen de geprogrammeerde contracten dus niet bestaan. Blockchain transporteert data op een veilige en verifieerbare manier. Bovendien is het ongevoelig voor storingen, omdat er geen sprake is van een centrale server. Dit is een reden waarom steeds meer industrieën interesse hebben in smart contracts.
Vertrouwen
Een voordeel van blockchain technologie is dat het vertrouwen creëert tussen partijen die elkaar niet kennen. Op dit netwerk kunnen afspraken niet gewijzigd of gemanipuleerd worden, wat nog wel eens gebeurt bij niet-digitale contracten.
Disruptieve technologie
Blockchain wordt wel eens een ‘disruptieve technologie’ genoemd. Dit betekent dat het netwerk in de komende decennia voor een veranderingen zal zorgen in allerlei industrieën. Het vervangen van standaard contracten door smart contracts is er een van. Het zal niet meer nodig zijn om met pen of potlood een handtekening te zetten. In plaats daarvan stelt een programmeur een digitaal contract op.
Blockchain en de bankenindustrie
Hopelijk is het inmiddels duidelijk wat blockchain en smart contracts precies inhouden. De belangrijke vraag is nu hoe ze in verschillende industrieën kunnen worden gebruikt. Verschillende financiële instellingen houden zich er dagelijks mee bezig. Zo experimenteert de Britse financiële dienstverlener Barclays op dit moment met blockchain technologie. Hoe kan het grootboek de bedrijfsvoering sneller, efficiënter en veiliger maken?
Betalingen automatiseren met smart contracts
Banken zoals ABN Amro voeren inmiddels experimenten uit met smart contracts. ‘Blockchain zet de wereld op zijn kop’ schrijft ABN Amro op haar website. Door middel van financiële contracten kunnen betalingen onder derivatencontracten wellicht worden geautomatiseerd. Ook moeten het met behulp smart contracts mogelijk worden om financiële data eenvoudig en veilig digitaal op te slaan.
Betalingen en identificatieprocessen
Smart contracts staan op dit moment nog in de kinderschoenen. De verwachting is dat de technologie zich in de komende jaren verder ontwikkeld. In eerste instantie zullen smart contracts gebruikt worden voor relatief eenvoudige taken. Denk bijvoorbeeld aan betalingen en identificatieprocessen. Wellicht dat de taken van smart contracts in de toekomst complexer zullen worden.
Wat zijn de voordelen van smart contracts voor financiële instellingen?
Feit is dat zowel de financiële wereld als andere industrieën met het gebruik van smart contracts kosten kunnen besparen. Het opstellen van digitale contracten gebeurt digitaal. Er zijn geen notarissen, advocaten of juristen meer nodig om het op te stellen. Bovendien is het opstellen van een smart contract snel, efficiënt en automatisch. Ook deze voordelen van smart contracts kunnen voor banken of andere financiële instellingen de doorslag geven:
- Het blockchain netwerk is beveiligd. Met het opstellen van een smart contract loopt een bedrijf dan ook minder risico dan bij een standaard contract.
- Smart contracts kunnen direct worden verzonden.
- Het opstellen van een smart contract is digitaal en gebeurt daardoor snel en efficiënt.
- De kosten zijn lager, omdat er bij het opstellen van een smart contract geen tussenpartijen nodig zijn. Er is geen jurist, notaris of advocaat betrokken.
- Smart contracts zijn transparant. Ook kunnen ze niet worden gemanipuleerd, hetgeen vertrouwen creëert tussen de betrokken partijen.
By using cryptographic and other security mechanisms, we can secure many algorithmically specifiable relationships from breach by principals, and from eavesdropping or malicious interference by third parties.
– Nick Szabo
Smart contracts en de cybersecurity industrie
Banken zijn niet de enige instituten die interesse tonen in de blockchain technologie en smart contracts. Ook cybersecurity bedrijven experimenteren er volop mee. Ook in de cybersecurity industrie worden dagelijks contracten opgesteld. Aangezien dit vaak belangrijke en vertrouwelijke informatie betreft, is het gebruik van smart contracts in de cyber industrie een optie die serieus overwogen wordt.
Beveiligen van vertrouwelijke informatie
Een groot deel van de wereld is tegenwoordig verbonden met het internet. Dit maakt de maatschappij ook kwetsbaar. Stel je voor dat een online beveiligingsnetwerk uitvalt of wordt gehackt. Dit kan ervoor zorgen dat kwaadwillenden instellingen, bedrijven, organisaties of zelfs individuen ernstige schade toebrengen. De privacy van mensen kan bijvoorbeeld in het geding komen als persoonlijke informatie uitlekt. Belangrijke data op een blockchain netwerk is versleuteld en geverifieerd. Dit maakt het voor hackers zeer moeilijk om de informatie te stelen.
Smart contracts en de verzekeringswereld
Niet alleen de banksector en cybersecurity industrie, maar ook steeds meer verzekeringsbedrijven verdiepen zich in smart contracts en het blockchain netwerk. Het feit dat er op een vertrouwelijke en veilige manier afspraken gemaakt kunnen worden is een van de redenen om te kiezen voor deze relatief nieuwe technologie. Zo kan vertrouwelijke informatie in verzekeringsovereenkomsten worden geverifieerd door middel van blockchain. Denk bijvoorbeeld aan de identiteit van een verzekerd persoon, die op het netwerk altijd beschermd blijft.
Gebruik van de orakel architectuur
De informatie veilig te verifiëren maakt de verzekeringswereld gebruik van de zogeheten ‘orakel architectuur’. Dit is een database die data in gecoördineerde bestanden op een disk opslaat. Dit betekent dat informatie op systematische wijze is georganiseerd in fysieke bestanden die goed toegankelijk zijn.
Externe informatie verwerken in smart contracts
Een voordeel van de orakel database is dat het data uit de fysieke wereld kan integreren met smart contracts. Denk bijvoorbeeld aan de oogstverzekering. Mensen die in de buitenlucht werken, zoals boeren, hebben informatie van buitenaf nodig om weersomstandigheden in bepaalde seizoenen te voorspellen. Door middel van de database kan deze externe informatie worden verwerkt in smart contracts.
Smart contracts, blockchain en de supply chain industrie
De landbouwindustrie is nauw verbonden met supply chain management. Dit is de industrie die een zo effectief mogelijk keten van goederen en diensten probeert te creëren. Het proces begint bij een leverancier en eindigt bij de klant. Denk bijvoorbeeld aan voedingsmiddelen die op jouw bord terecht moeten komen. De blockchain technologie en smart contracts kunnen de voedselveiligheid vergroten. Zo kunnen afspraken tussen voedsel leveranciers veilig en nauwkeurig op de blockchain worden vastgelegd. Door de transparantie van het netwerk kunnen klanten beter zien wat een producent of boer aan een gewas verdient.
Herkomst van producten achterhalen
Blockchain brengt nog meer voordelen met zich mee voor de supply chain industrie. Zo wordt het veel eenvoudiger om de herkomst van bepaalde producten te achterhalen. Zijn ze bijvoorbeeld wel echt duurzaam en ‘fair trade’, zoals op de verpakking staat?
Koppelen van producten aan smart contracts
Producten en fysieke objecten binnen de supply chain industrie kunnen met behulp van smart contracts op snelle en efficiënte wijze aan smart contracts gekoppeld worden. Vervolgens worden de transacties op de blockchain geregistreerd. Daarna kan in principe iedereen die interesse heeft de keten, van bevoorrading tot ontvangst, op de voet volgen.
Welke voordelen heeft blockchain voor supply chain industrie?
Het implementeren van de blockchain technologie in de supply chain industrie brengt een aantal voordelen met zich mee. Zo is het tijd- en kostenbesparend omdat er minder partijen bij betrokken zijn. Omdat het proces digitaal verloopt zijn er bovendien minder werknemers nodig. Ook daarmee besparen bedrijven in de supply chain industrie kosten. Ook niet onbelangrijk is het feit dat menselijke fouten worden voorkomen, aangezien het opslaan van informatie digitaal verloopt.
Verbetering van de supply chain industrie
Inmiddels houden diverse platformen zich bezig met het verbeteren van de supply chain industrie Het implementeren van blockchain en smart contracts komt daarbij zeker aan de orde. Platforms die zich momenteel bezig houden met de supply chain industrie zijn onder andere Skuchain, Provenance en Blockverify.
Blockchain en smart contracts een zegen voor de retailwereld?
Niet alleen de ketens in de supply chain industrie kunnen veiliger en efficiënter worden door de blockchain technologie. Ook de retailwereld kan er veel baat bij hebben. Stel je voor dat je een aankoop doet in een webshop. Een blockchain systeem verbindt je eenvoudig met de verkoper(s) zonder betrokkenheid van een derde partij. Omdat er geen derde partij betaalt hoeft te worden besparen retail bedrijven veel geld.
Smart contract creëert vertrouwen
Het opstellen van een smart contract tussen koper en verkoper voor het noodzakelijke vertrouwen. De informatie die wordt uitgewisseld is cryptografisch versleuteld, waardoor onbevoegden buiten de deur worden gehouden. Diverse bedrijven verdiepen zich op dit moment in blockchain technologie voor de retail, waaronder OB1 en OpenBazaar.
Blockchain, smart contracts en de strijd tegen klimaatverandering
Blockchain en smart contracts zouden in de nabije toekomst een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de strijd tegen klimaatverandering. Ze veroorzaken geen afval en de CO2 uitstoot ligt zeer laag. Wist je trouwens dat de blockchain technologie ook wordt ingezet in de strijd tegen illegale visserij?.
Smart contracts in de gezondheidszorg
In de gezondheidszorg worden soms gedateerde systemen gebruikt die het risico lopen om gehackt te worden. Dit is uiteraard niet de bedoeling, aangezien onbevoegden geen inzicht moeten krijgen in vertrouwelijke informatie, zoals patiëntendossiers. Met behulp van blockchain kan een veilige infrastructuur worden gecreëerd om gevoelige data te beschermen.
Vertrouwelijke patiënteninformatie veilig opgeslagen
Op het blockchain netwerk staat informatie over patiënten en medicijnen veilig opgeslagen. Deze data worden gedeeld met meerdere betrokken partijen, die wellicht een smart contract met elkaar hebben opgesteld. Daardoor wordt er zorgvuldig dan ooit met belangrijke informatie omgegaan. Inmiddels hebben verschillende jonge bedrijven zich gespecialiseerd in het ontwikkelen van gezondheidszorg applicaties die werken met blockchain technologie, zoals de bedrijven Tierion en Gem.
Zorgen blockchain en smart contracts voor een democratische revolutie?
In een smart contract kunnen partijen de rollen en verantwoordelijkheden vast te stellen. Denk bijvoorbeeld aan de fractie van een politieke partij, waarin iedereen zijn eigen taak heeft. Een digitaal contract zorgt ervoor dat er geen onduidelijkheid meer bestaat over welke taken iedereen heeft. Het is een teken dat smart contracts en blockchain wellicht ook een maatschappelijk doel kunnen hebben.
Identiteit van de kiezer wordt geregistreerd
Inmiddels gaan er stemmen op om de blockchain technologie te gebruiken tijdens het stemmen in verkiezingstijd. In de nabije toekomst is het wellicht mogelijk om een systeem te creëren waardoor politici elkaar nooit meer kunnen beschuldigen van verkiezingssabotage. Tijdens het stemmen wordt de identiteit van een kiezer geregistreerd en geverifieerd op de blockchain, zodat er van manipulatie geen sprake kan zijn.
Blockchain als stemsysteem
Zoals we eerder aangeven heeft blockchain als voordeel dat oudere data niet kan worden aangepast. Dit betekent dat er tijdens het tellen van de stemmen op verkiezingsdag niet zomaar stemmen kunnen veranderen of ‘verdwijnen’. Blockchain technologie en smart contracts kunnen dan ook een positieve bijdrage leveren aan democratie, zowel binnen politieke partijen als op verkiezingsdag. Inmiddels zijn er al een aantal testen met stemmen via blockchain uitgevoerd.
Welke startups houden zich bezig met stemsystemen?
Op dit moment zijn enkele start-ups al bezig met het ontwikkelen van systemen die stemmen met behulp van Blockchain mogelijk moeten maken. Wellicht dat de bedrijven Followmyvote en DemocracyEarth in de toekomst hun definitieve doorbraak beleven.
Blockchain en de overheidsinfrastructuur
De huidige infrastructuren van overheden zijn op bepaalde punten fraudegevoelig. Ze kunnen bijvoorbeeld gehackt worden, waardoor belangrijke informatie op straat komt te liggen. De afgelopen jaren zijn steeds meer overheidstaken bij de gemeente komen liggen. Denk bijvoorbeeld aan jeugdzorg en werkloosheid. Het is van groot belang dat er zorgvuldig wordt omgegaan met persoonlijke informatie van mensen. De implementatie van blockchain technologie in de infrastructuren van overheden kan er voor zorgen dat privacygevoelige informatie van mensen optimaal is beschermd.
Afspraken vastleggen binnen de overheid
Bepaalde afspraken binnen overheidsorganen, bijvoorbeeld over de uitvoering van een nieuwe wet, veilig worden vastgelegd door middel van smart contracts. Het uitvoeren van een nieuwe wet of een bepaald beleidsproces zal dankzij het gebruik van blockchain technologie bovendien sneller en efficiënter gaan verlopen. Niet voor niets wil het land Dubai al haar overheidsdocumenten voor 2020 op een gedecentraliseerd netwerk plaatsen.
Blockchain, smart contracts en de vastgoed industrie
Vastgoed is een industrie waarin allerlei contracten worden gebruikt, zoals huur- en koopovereenkomsten. Helaas komt het wel eens voor dat er fouten ontstaan in documenten. Soms is er zelfs sprake van fraude. Het gebruik van smart contracts is een van de manieren om dit te voorkomen. Het geldt dan ook steeds vaker als een alternatief voor de papieren boekhouding die nu gebruikelijk is.
Overdracht van eigendomscertificaten
Blockchain en smart contracts worden in de vastgoedwereld steeds vaker gebruikt, bijvoorbeeld voor het overdragen van een eigendomscertificaat. Een groot voordeel van een smart contract is dat afspraken niet meer kunnen worden gemanipuleerd. Je kunt niet even een getalletje aanpassen of een zin verwijderen, aangezien het vast staat op de blockchain.
Invloed van blockchain en smart contracts op de infrastructuur
Goede infrastructuur houdt een samenleving draaiende. Zonder goed vervoer kunnen we ons niet verplaatsen van A naar B. Blockchain technologie kan ervoor zorgen dat veel sneller en efficiënter verloopt. Denk aan het opstellen van een smart contract tussen automobilisten en passagiers. Zonder betrokkenheid van derde partijen kunnen er bijvoorbeeld voorwaarden voor het vervoer worden opgesteld. Een regel zou kunnen zijn dat een automobilist alleen ergens mag parkeren als hij 7,50 euro per uur betaald. Of men zou de exacte kosten voor het opladen van een elektrische auto in het smart contract kunnen verwerken.
Digitale portemonnee voor betalingen
Een automobilist zou voor het betalen van parkeerkosten wellicht een digitale portemonnee kunnen gebruiken. Op dit moment houden de platformen La’Zooz en Arcada City zich bezig met de vraag hoe blockchain technologie kan worden in decentrale apps voor het deelvervoer. Aangezien de blockchain technologie nog in ontwikkeling is, zal de toekomst leren of het de infrastructuur van landen en steden daadwerkelijk veranderd.
Smart contracts en freelancers
Het contact tussen freelancers en opdrachtgevers is voor een belangrijk deel gebaseerd op vertrouwen. De opdrachtgever vertrouwt er op dat een freelancer een opdracht goed uitvoert. Wanneer de opdracht is goedgekeurd, verwacht de freelancer dat de opdrachtgever betaalt. Zonder een contract gaat dit helaas niet altijd goed. Regelmatig krijgen freelancers te maken met wanbetalers. Het inschakelen van een incassobureau kost een freelancer tijd en geld. Het opstellen van een digitaal contract kan dergelijke problemen voorkomen.
Automatische betaling
In een smart contract staan de afspraken tussen freelancer en opdrachtgever duidelijk opgesteld. Wanneer de freelancer een opdracht correct heeft uitgevoerd, vindt de betaling automatisch plaats. Op die manier zijn beide partijen tevreden, en krijgt iedereen wat hij of zij verdient.
Smart contracts en de duurzame industrie
Duurzame energie wordt in de huidige samenleving steeds belangrijker gevonden. De energiemarkt heeft zich altijd al gekenmerkt als vrij decentraal. Het is bijvoorbeeld niet mogelijk dat energieproducenten en energiegebruikers van elkaar kopen. Blockchain brengt hier misschien verandering in. Zo werd kort geleden het TransActive Grid platform opgericht. Dit project van LO3 Energy Inc ontwikkelt diverse projecten om de uitbreiding van gedistribueerde energie te stimuleren. Zo geeft het gebruikers via het Ethereum de mogelijkheid om rechtstreeks energie van elkaar te verkopen en te verkopen, iets dat voorheen niet mogelijk was.
Milieuafspraken vastleggen
Een andere toepassing van smart contracts in de duurzame industrie is het vastleggen van milieuafspraken. Gemaakte afspraken in een digitaal contract liggen vast en kunnen door iedereen worden bekijken. Bovendien kan elke partij controleren of gemaakte milieuafspraken worden nageleefd door de andere betrokkenen.
Hebben goede doelen baat bij de blockchain technologie?
Blockchain en smart contracts bieden ook nieuwe kansen voor de goede doelen industrie. Een veelgehoord kritiekpunt op goede doelen organisaties is dat ze inefficiënt en fraudegevoelig zijn. Het gedoneerde geld komt bijvoorbeeld niet altijd bij de instellingen of mensen terecht die het hard nodig hebben. Dankzij blockchain weten mensen precies wat er met hun gedoneerde geld is gebeurd. De tijd dat niemand wist waar hun geld daadwerkelijk terecht kwam is voorbij.
Weet waar je donatie terecht komt
In het verleden hebben er diverse fraude- en corruptieschandalen plaatsgevonden. Dankzij blockchain technologie en smart contracts rekenen goede doelen organisaties hier voorgoed mee af. In een digitaal contract kunnen organisaties met een goed doel, zoals een weeshuis, precies afspreken waar het geld voor gebruikt worden. Bovendien kunnen mensen hun donatie stap voor stap volgen. Mensen kunnen dus met een gerust hart geld geven aan liefdadigheidsinstellingen.
Smart contracts en crowdfunding: een goede combinatie?
Voor het inzamelen van geld voor een goed doel gebruikt men steeds vaker crowdfunding. Dit is een relatief nieuw fenomeen waarbij start-ups proberen om geld in te zamelen voor hun projecten. Het is vergelijkbaar met het inzamelen van geld voor een ICO in de cryptowereld. Sommige projecten hebben de afgelopen jaren miljoenen euro’s opgehaald door het verkopen van tokens.
Alleen succes met voldoende vertrouwen
Een crowdfunding platform heeft de taak om vertrouwen te creëren tussen ontwikkelaars en investeerders. Alleen dan is het in staat om zoveel mogelijk geld binnen te slepen. Smart contracts spelen wat dat betreft een belangrijke rol, aangezien het zorgt voor vertrouwen. De digitale contracten zijn onderdeel van het blockchain netwerk, dat bekend staat als veilig, efficiënt en transparant.
Blockchain en de muziekindustrie
in de entertainment industrie is blockchain bezig aan een opmars. Zo zijn de platformen Ujo Music en Mycelia op dit moment bezig met de creatie van diverse blockchain toepassingen voor de muziekindustrie. In de toekomst is het misschien mogelijk dat muzikanten betalingen van hun fans direct ontvangen.
Decentralisatie van de muziekwereld
De muziekindustrie zal moeten veranderen, willen artiesten rechtstreeks betalingen kunnen ontvangen. Het is alleen mogelijk als de muziekwereld wordt gedecentraliseerd. Dit betekent dat er bij de betalingstransactie geen derde partij, zoals een platenmaatschappij, betrokken is. Ondertussen komen smart contracts goed van pas bij het uitgeven van muzieklicenties. In een smart contract staan ze zwart op wit.
Iedereen is getuige
Stel je voor dat een contract wordt gemanipuleerd omdat bepaalde royalties niet correct worden uitbetaald. Dankzij het smart contract ziet iedereen dat meteen, en kan de desbetreffende handeling worden geweigerd. Ook voor het vastleggen van auteursrechten is een digitaal contract een goede optie.
Gaan smart contracts de wereld veroveren?
Hoe meer industrieën enthousiast zijn over de voordelen van blockchain en smart contracts, hoe groter de kans dat het in de toekomst een vast onderdeel wordt van de maatschappij. Probeer jezelf eens voor te stellen dat er voor het stemmen op verkiezingsdag voortaan blockchain technologie wordt gebruikt om stemfraude te voorkomen. Of dat persoonsgegevens die in handen zijn van de overheid, gezondheidsinstellingen en verzekeringsmaatschappijen nooit meer zomaar op straat komen te liggen.
Derde wereldlanden en toegang tot de financiële dienstverlening
De vraag is of blockchain en smart contracts voor diverse industrieën hetzelfde gaan betekenen als het internet. Op dit moment is de technologie nog volop in ontwikkeling, dus de tijd zal het leren. Wie weet gaan blockchain en smart contracts zorgen voor een digitale revolutie, waardoor ook personen in derde wereldlanden toegang tot krijgen financiële dienstverlening. Ze hebben op dit moment geen toegang tot traditionele banken en zelfs niet eens een bankrekening. Blockchain kan er voor misschien voor zorgen dat ook deze mensen in de toekomst digitale transacties kunnen verrichten, tegen de laagst mogelijke kosten.